Waarom gapen we?
Ik ben Imani. Ik moet vaak gapen. Daarom is mijn vraag aan het Klokhuis: waarom gapen we? En gapen dieren ook? We gaan het uitzoeken in het dierenpark in Emmen. Iemand die alles weet over slapen en gapen bij mensen en dieren, dat is Peter Meerlo van de Rijksuniversiteit Groningen. En Peter, om maar meteen met de deur in huis te vallen. Waarom gapen mensen en dieren? Nou, dat is een interessante vraag. Maar om maar eens met een onbevredigend antwoord te beginnen: eigenlijk weten we dat nog niet zo goed. De onderzoekers zijn er nog niet over uit. Er zijn allerlei ideeën, maar nog niets is zeker.
De wetenschap is er dus nog niet helemaal over uit. Maar ik wil toch een poging wagen. Moet je nou gapen als je vermoeid bent? Of juist als je iets saai vindt of als je verveeld bent? Want je moet eigenlijk altijd voordat je gaat slapen bijvoorbeeld ook gapen. Bij de mensen zijn er inderdaad pieken in het gapen 's avonds laat. Vlak voordat we naar bed gaan en ook 's ochtends, net nadat we wakker zijn geworden. Ja, inderdaad, de momenten van de dag waarop je het meest slaperig bent. Ik zie ook bijvoorbeeld wel eens topsporters net voor een wedstrijd heel uitgebreid gapen, uitrekken terwijl, dat is toch een moment dat je juist heel alert moet zijn. Nou, wat we weten uit metingen is dat dan bijvoorbeeld ook je hartslag omhoog gaat en je hersenen wat meer bloed krijgen. Dus het lijkt erop dat gapen onder andere dient om je beter te laten functioneren, om je alerter te maken. Maar dieren, die gapen dus ook. Ja, nou en of, bijna alle dieren met botten en een duidelijke mond die gapen. Leeuwen, olifanten, vogels, reptielen, apen. Apen. Apen lijken wat dat betreft best veel op mensen. Ze gapen eigenlijk op precies dezelfde manier. En ook die aanstekelijkheid van het gapen die we bij de mensen kennen, dat zie je ook bij deze apen. En honden, die zie je ook heel vaak gapen. Ja, dat klopt. En honden gapen bovendien ook regelmatig hun baasje na. En honden kunnen trouwens ook heel goed gapen wanneer ze opgewonden zijn, bijvoorbeeld als de baasje vertelt dat ze gaan wandelen. Er zijn dus verschillende theorieën over waarom mensen en dieren gapen. Onder andere dat het iets te maken heeft met het functioneren van je hersenen, dat je hersenen de actieve worden of juist rustiger. Ja, maar ook theorieën die denken dat het een sociale functie heeft, dat je een signaal afgeeft aan de rest van je groep of de rest van je familie dat je slaperig bent. Maar het zijn theorieën. Wat het precies doet, dat begrijpen we nog niet helemaal, maar we blijven het onderzoeken. Gapen blijft dus een beetje een mysterie. Maar wat we wel weten is dat gapen aanstekelijk werkt. Dat wil zeggen als jij iemand ziet gapen of je hoort iemand er alleen al over praten, of sterker nog, als ik nu ga gapen, grote kans dat jij thuis ook aan het gapen bent. Gaap je al?
