Hoe stroomt het water in de oceanen?

Dat daar verderop, dat is de Atlantische Oceaan. Dat is echt een gigantische plas met water. En als ik vanaf hier vanaf Bonaire gewoon 8000 kilometer die kant op zou blijven gaan, dan kom je op een gegeven moment vanzelf in Nederland uit. En daartussen ligt dus echt alleen maar water. De Atlantische Oceaan is één oceaan en we hebben er in totaal vijf. En die andere vier, die zijn ook best wel groot. Dit is dus die Atlantische Oceaan. Maar aan de andere kant van Amerika ligt een nog veel grotere oceaan, de Stille of Grote Oceaan. Dan is er de Indische Oceaan, de Zuidelijke Oceaan bij Antarctica en de Noordelijke of Arctische Oceaan. Al dat water bedekt 72% van onze planeet. En op die andere 28% wonen wij. Da's toch bizar? En nou lijkt het misschien een hele rustige plas waar je lekker in rond kan dobberen, maar onder die oppervlakte stroomt het echt altijd. Dus als ik nu deze fles bij Bonaire in het water gooi, dan zou het zomaar kunnen zijn dat 'ie dan wat later hier op Texel aanspoelt. Even kijken, groetjes uit Bonaire, Janouk. Nou, dat is toch ook leuk van die Janouk! Hee, maar Erik, hoe kan het nou dat ik die fles dan hier op Texel weer tegenkom? Nou, dat komt vanwege de oceaanstromen. Kijk, de oceaan ziet er heel saai uit, maar is enorm in beweging. Er zijn rivieren van water in de oceaan en die verplaatsen het water van de ene plek naar de andere plek. Dat gaat echt om enorme hoeveelheden. Wel 50.000 zwembaden per minuut. Zo. Hoe werkt dat dan precies? Want ik snap nog wel dat de rivieren op het land bewegen doordat het water vanuit de bergen naar beneden stroomt door de zwaartekracht. Maar hoe kan het dat het water in de oceanen beweegt? Omdat de aarde ronddraait. Kijk, op dit moment draaien we met 1000 kilometer per uur door het heelal. Da's echt hard. Dat is echt heel hard. Alles draait mee, ook de oceanen. Dus vergelijk het een beetje met het water in mijn fles. Kijk, zo staat het stil en als ik het ga draaien dan draait alles mee. Ohja, die glitters gaan ook mee. Ja, alles gaat mee. Weet je, ik kan het nog beter uitleggen. Hou jij van draaimolens? Ja. Hier, vang. Okee. Ga zitten. En dan geef ik hem een zwieper. En dan moet je hem eens naar mij proberen te gooien, te rollen. Ja. Huh? Nouja. Dat overrollen, dat ging niet zo goed hè? Nee, dat werkte helemaal niet. Nee, en dat komt omdat de draaimolen ronddraaide. Hetzelfde gebeurt eigenlijk in de oceaan. In de oceaan is het de aarde die ronddraait en dat water, dat buigt dus af door de draaiing van de aarde. En het zijn die afbuigende zeestromen die bijvoorbeeld van Bonaire zo door de oceaan naar Texel lopen. En dit soort oceaanstromingen, die zijn ook heel belangrijk voor het zeeleven in de oceaan, want ze transporteren voedsel en warmte. En niet alleen in de Atlantische Oceaan, maar ook in alle andere oceaanbekkens gebeurt dat. Dus wat je krijgt is een hele grote transportband eigenlijk, die het voedsel en de dieren en de warmte over de hele aarde verdeelt. Toch wel echt vet hè. In de oceanen stroomt het dus altijd, ook al kunnen we dat niet zien. Maar hoe doe je onderzoek naar iets wat je niet kunt zien? Heb je dan heel veel van dit soort flessen nodig? Nou ja, vroeger deden ze het inderdaad met dit soort flessen. Maar het probleem is, we vinden ze niet zo heel vaak meer terug. Dus tegenwoordig hebben we veel modernere flessen om dat te onderzoeken. Die kan ik je hier wel laten zien. Kijk, en dit is dan zo'n moderne fles. Zo, dat ziet er een stuk beter uit dan deze. Ja, en hij kan ook een hoop meer. Kijk, wat hij bijvoorbeeld kan, is dat er een temperatuursensor zit en een zoutgehaltesensor. Het bijzondere aan deze drijver is dat hij tot twee kilometer diepte kan. Zo diep! Ja, hij gaat op en neer, elke keer en tegelijkertijd meet hij dan alles over de oceaan. En belangrijk is, dit is de antenne. En daarmee heeft 'ie contact met de satelliet en daardoor weten we altijd waar 'ie is en kunnen we ook de gegevens die hij meet terugkrijgen. Er zijn in totaal wel 4000 van dit soort drijvers op elk moment in de oceaan. Da's veel hee. Dus we krijgen echt een driedimensionaal beeld van hoe de oceaan in elkaar zit met deze drijver. Kijk, en dan zie je dat er niet alleen grote stromingen zijn, maar dat er heel veel gebeurt in de diepe oceaan. De drijvers, die draaien rondjes binnen die grote stromingen. Echt heel tof om dat allemaal in kaart te brengen. En moet je dit dan op een speciale manier vanaf het onderzoeksschip in het water laten zakken ofzo? Nee hoor, gooi je gewoon zo overboord. Nee joh! Is dat normaal? Nou, normaal zit 'ie nog in de kartonnen doos, maar die kartonnen doos, die lost op in het water. En daarna, ja, dan drijft 'ie zo weg. En als dat karton er dan af is, dan drijft ie dus gewoon over de hele wereld? Ja, voor drie jaar lang gaat 'ie dan meten voor ons. We hebben ook nog andere drijvers, bijvoorbeeld deze. Deze blijft altijd aan het oppervlak en daardoor kunnen we heel goed meten hoe de stromingen aan het oppervlakte werken. En dat gebruiken we bijvoorbeeld als we willen weten hoe plastic door de oceaan beweegt. Met de gegevens van dit soort drijvers hebben we een kaart kunnen maken van hoe plastic door de oceaan beweegt en voorspellen waar het uiteindelijk terechtkomt. Die fles van jou, die kwam bij Bonaire in de zee toch? Nou, klik maar eens bij Bonaire. Leuk zo'n badeendje. En als je dan even wacht... Wauw. Je ziet hem gewoon helemaal zo richting Europa, Afrika gaan zo. Maar ik moet wel zeggen, de kans dat 'ie echt op Texel uit zou komen is wel heel klein. Wel heel klein ja. Eerder Spanje of Marokko ofzo. Precies. Maar als dit een plastic fles zou zijn, dan is eigenlijk de grootste kans dat hij in het midden van de oceaan eindigt, ergens hier in deze rode blob. En zou 'ie heel langzaam uit elkaar vallen in steeds kleinere stukjes, zodat je uiteindelijk microplastic hebt. Die dieren misschien wel opeten of op een andere manier binnenkrijgen. Ja, dus het is heel goed dat die oceaanstromingen warmte vervoeren en het eten voor zeeleven. Maar alsjeblieft niet onze troep. Vind ik een heel goed plan.